مهارت های موردنیاز برای آموزش سنتور
ساز سنتور با دو زخمه چوبی نواخته می‌شود و فرود آمدن زخمه ها بر روی تعداد زیادی سیم، فضای آموزش این ساز را از دیگر سازهای موسیقی ایرانی کمی متفاوت کرده است.
سنتور یکی از سازهای زِهی- ضربه ای (مضرابی) است که دارای شکل کاملاً منظم و هندسی است. این ساز از یک جعبه تشدید صدا به شکل ذوزنقه تشکیل شده است که بلندترین ضلع موازی آن نزدیک به نوازنده و دو ضلع با طول برابر، دو ضلع موازی را به شکل مورب قطع می کنند.
سنتور دارای ۷۲ سیم است که به دسته‌های چهارتایی تقسیم می‌شوند. این دسته‌های چهارتایی از روی یک خرک عبور می‌کنند و هر چهار سیم هم‌کوک هستند؛ اما هر سیم جداگانه به گوشه های معینی که در سطح جانبی راست کار گذاشته شده‌است، متصل می‌گردد.
نوازندگی سنتور با دو چوب نازک با نام مضراب، انجام می‌شود. مضراب‌ها در گذشته بدون نمد بودند ولی اکنون بیش‌تر به مضراب‌ها نمد می‌چسبانند که باعث نرمتر شدن و کم زنگ‌تر شدن آوای سنتور می‌شود. نوازندگی این ساز علاوه بر چابکی دست‌ها، به تمرکز ذهن نیز نیاز دارد که تنها با آزمون فراوان بدست می‌آید.
مراحل آموزش سنتور
از مهمترین بخش‌های آموزش در تمام سازها، آشنایی با ساختار ساز انتخابی است.
هنرجو در ابتدا درباره ساز سنتور می‌آموزد. در این مرحله آشنایی با ساختار فیزیکی ساز و چیدمان سیم ها بر روی بدنه ضروری است.
همچنین نحوه نشستن صحیحِ در هنگام نوازندگی تاثیر مستقیمی در کیفیت نواختن نوازنده دارد. ساختار هر ساز، نحوه نشستن آن را مشخص می‌کند.
ساز سنتور برخلاف بسیاری از سازها، با فاصله از بدن نوازنده قرار می‌گیرد. در این حالت آگاهی از استانداردهای نشستن صحیح مانند فاصله ساز از نوازنده و زاویه صحیح دست ها نسبت به ساز، برای هنرجویان نوپا که در دوره‌های آموزش سنتور شرکت کرده اند، بسیار ضروری است.
مراحل ابتدایی برای یادگیری ساز سنتور
- به سنتور گوش کنید. آلبوم سنتوری خریداری نموده و به سنتورنوازی یکی از اساتید گوش کنید.
- اگر هنوز به یادگیری سنتور علاقه دارید. مرحله چهارم خرید سنتور، مضراب و آچار کوک است.
- حتما با یک استاد خبره کار را شروع کنید.
مضراب ها در سنتور
مضراب سنتور از جنس چوب است. اگر به مضراب سنتور دقت کرده باشید، احتمالا ناحیه حلقه‌ای را در آن دیده‌اید. این قسمت محل قرارگیری انگشتان است و به نگه داشتن مضراب در دست کمک می‌کند.
در قسمت جلوی مضراب معمولا از نمد استفاده می‌کنند که استفاده از نمد به نرم بودن و شفافیت صدا کمک بسیاری می‌کند.
بعد از آشنایی مقدماتی با نحوه نشستن و ساختار مضراب ها، نحوه درست به دست گرفتن مضراب ها و آموزش صحیح مضراب زنی، شالوده‌های اصلی نوازندگی را در هنرجویان تشکیل می‌دهند.
آموزش نت خوانی و نواختن نت ها
یادگیری نت‌خوانی مشابه یادگرفتن حروف الفبا در زبان فارسی است. آموزش صحیح و استاندارد نت‌خوانی و ریتم، هنرجو را برای رسیدن به هدف نهایی (نواختن ساز) آماده می‌کند.
این مرحله از مهمترین مراحل آموزش در هر نوع سازی است. در این جا هنرجو با دنیای موسیقی آشنا می‌شود و درک صحیح از ساختار ریتم و فواصل نت‌ها در موسیقی پیدا می‌کند. این مرحله یکی از مهمترین مراحل یادگیری در آموزش سنتور است و صبر و اشتیاق بالای هنر جو را می‌طلبد.
یادگیری سنتور و اجرای قطعات موسیقی
شیرین‌ترین بخش از آموزش سنتور، اجرای قطعات موسیقی توسط ساز است. پس از آموزش ساختارهای لازم، اکنون هنرجو برای اجرای قطعات موسیقی ساده، آماده است. در آموزش سازهای ایرانی، اولویت شروع در نواختن قطعات با دستگاه‌ها و تم‌های ایرانی است؛ ولی این یک شرط مطلق نیست و این استاد است که با توجه به روحیات و تشخیص سطح هنرجو، قطعات موسیقی را انتخاب می‌کند.
انتخاب صحیح و وسواس در انتخاب قطعات برای هنرجویان، تاثیر زیادی بر انگیزه و اشتیاق آنها در نوازندگی دارد و این یکی از تخصصی‌ترین قسمت‌های آموزش سنتور به روش اصولی است.
استادان زبردست با سال‌ها تجربه و روبه‌رو شدن با شاگردان مختلف، بیشترین تاثیر را در تشویق هنرجویان به یادگیری سنتور و در نهایت لذت بردن از ساز را دارند.