وزن عبارت است از ضرب یک قطعه موسیقی است که از اجتماع چند امتداد مختلف در تحت انتظام مخصوصی حاصل می شود.
عنصر اصلی موسیقی صدا است و می توان وزن را به روح موسیقی تعبیر کرد زیرا همانطور که روح محرک انسان است، وزن هم به موسیقی جان می دهد و موسیقی موزون سبب تحرک شدید احساس و مولد هیجان می شود.
موسیقی از لحاظ وزن دو قسم است:
موسیقی ضربی و موسیقی بی ضرب.
موسیقی ضربی
آن است که دارای وزن باشد مانند آهنگهایی که برای رقص ساخته شده و پیش درآمد و مارش و غیره.
موسیقی بی ضرب
آن است که دارای وزن معلومی نباشد و بهترین نمونه آن آوازهای وطنی خودمان است.
بشر از قدیم ترین ایام با وزن آشنایی داشته و حتی بعضی عقیده دارند که وزن اولین موسیقی اوست. زیرا وزن در طبیعت موجود است و در بسیاری از آثار طبیعت نمونه‌ای از وزن احساس می‌شود؛ مثلاً در کوه‌ها و در کنار رودخانه ها گاهی قطرات آب با وزن معینی روی سنگ‌ها می چکد.
راه رفتن و دویدن حیوانات اغلب دارای وزن خاصی است. بعضی از پرندگان با وزن معینی می‌خوانند. حتی نمونه وزن در حرکات انسان هم دیده می‌شود. مثلاً وقتی به طرف مقصد معینی راه می رویم، اغلب پاهای خود را با وزن معینی حرکت می دهیم و از همان موقعیکه چند نفر می‌خواسته‌اند به طرف مقصد معینی با هم حرکت کنند طبیعتاً حرکات پاهایشان منظم شده و با وزن مارش پیدا شده است.
از دقت در ضربان منظم نبض و قلب می‌توان به وجود وزن پی برد. غیر از این آثار طبیعی اغلب در چیزهایی که بشر ساخته نمونه‌ای از وزن موجود است مثل صدای ساعت و وزنی که از حرکت منظم چرخ‌های یک ماشین حاصل می شود.
همانطور که در طبیعت وزن‌های مختلف است (چنانکه وزن دویدن و راه رفتن اسب متفاوت است) در موسیقی هم وزن های مختلف به وجود آمده، چنانچه ضرب یک «رنگ» با وزن یک «مارش» متفاوت است.
راست است که انسان وزن را از طبیعت تقلید کرده ولی هنرمندان رفته رفته آن را کامل کرده وزن های مختلف در موسیقی پدید آورده‌اند و این همان کاری است که شاعران کرده و اوزان مختلف عروضی را بوجود آورده‌اند.
رابطه شعر و موسیقی از اینجا پیدا می‌شود و به همین جهت صنعت شعر و موسیقی و رقص در قدیم با هم توام بوده و رفته رفته هریک از این 3 هنر راه کمال را پیموده و از هم جدا شده است.
در یونان قدیم کلمه «درام » deram به اجتماع این سه صنعت اطلاق می شده ولی دراینکه بشر با کدام یک از این 3 هنر زودتر آشنا شده، عقاید مختلف است و آنچه امروز بیشتر طرفدار دارد آن است که درحقیقت اساس و شعر و رقص و موسیقی است، مقدم بوده است.
منابع: نشریه نت آهنگ
